Έσεν, Σεργκέι

(Ιστ Σιζσόλκ [σημερινό Σοτσέτιφκαρ] 1887 – Λοτζ, Πολωνία 1950). Ρώσος παιδαγωγός. Το 1904 τον συνέλαβαν και τον υπέβαλαν σε βαριές σχολικές τιμωρίες, γιατί πήρε μέρος σε επαναστατικές σπουδαστικές κινήσεις· συμπλήρωσε αργότερα τις πανεπιστημιακές σπουδές του στη Χαϊδελβέργη και στο Φράιμπουργκ. Αφού επέστρεψε στην Πετρούπολη, έλαβε το 1913 την υφηγεσία της φιλοσοφίας και άρχισε την πανεπιστημιακή διδασκαλία του. Το 1917, με το ξέσπασμα της Ρωσικής επανάστασης, συντάχθηκε με εκείνους που επεδίωκαν να στρέψουν την επανάσταση στην κοίτη του δημοκρατικού σοσιαλισμού. Έπειτα από αλλεπάλληλες περιπέτειες –διετέλεσε καθηγητής πανεπιστήμιου στο Τομσκ της Σιβηρίας και ύστερα στην Πράγα και στη Βαρσοβία– το 1946 κατέλαβε την έδρα της ιστορίας στο πανεπιστήμιο του Λοτζ. Ο Έ., που στην αρχή είχε φιλοσοφικά ενδιαφέροντα, ασχολήθηκε αργότερα με την παιδαγωγική, την οποία θεωρούσε εφαρμοσμένη φιλοσοφία. Η θεωρία της παιδείας του Έ. με πνεύμα συγκρητισμού, αναπτύχθηκε αφού πέρασε από τις πρώτες συνοπτικές διακρίσεις των τριών βαθμίδων: ανομία, ετερονομία και αυτονομία του υποκειμένου της αγωγής, σε μια εύπλαστη και διαφοροποιημένη θεωρία του ενιαίου σχολείου, ζυμωμένη με αιτήματα νεοφιλελεύθερα και δημοκρατικά, ανοιχτή στις απαιτήσεις μιας κοινωνίας που διαρκώς ανανεώνεται. Ξεχωριστή αξία είχε η σταθερή δράση που άσκησε στους σχολικούς θεσμούς και στην ανατολική και δυτική παιδαγωγική επιστήμη. Τα κυριότερα έργα του είναι: Φιλοσοφικές βάσεις της παιδαγωγικής, Δομή και περιεχόμενο του σύγχρονου σχολείου, Δημοκρατικό σχολείο και σχολικά συστήματα (1937), Πλατωνικές αρετές και ευαγγελικές αρετές (1939).